Hiện nay, các cường quốc trên thế giới đang tích cực nghiên cứu và phát triển các loại vũ khí công nghệ cao, nhằm tác động và làm thay đổi hình thái, phương thức chiến tranh trong tương lai.
Sức mạnh vũ khí công nghệ cao
Trước sự toàn cầu hóa và sự phát triển của khoa học - công nghệ quân sự, nhiều nước đang hiện đại hóa quân đội và tăng cường năng lực quân sự bằng cách áp dụng thành tựu Cách mạng công nghiệp 4.0 để phát triển các loại vũ khí tinh khôn, chính xác. Các loại vũ khí công nghệ cao như hệ thống tự động hóa chỉ huy, điều hành tác chiến (C4ISR), máy bay không người lái (UAV), rô bốt quân sự, tên lửa siêu thanh... có đặc trưng phát triển nhanh chóng với tốc độ nhanh, phạm vi ảnh hưởng rộng và độ chính xác cao. Điều này dẫn đến sự mở rộng của không gian chiến trường, nhưng lại thu hẹp phạm vi tác chiến. Điều này đã thay đổi cách tổ chức lực lượng quân sự với biên chế ít hơn nhưng sức mạnh chiến đấu được tăng lên. Vì vậy, phát triển vũ khí công nghệ cao đang thu hút sự quan tâm của thế giới hiện nay.
Phương thức tác chiến mới trong tương lai
Vì những tác động này, phương thức tác chiến của các quốc gia, đặc biệt là trong các cuộc chiến tranh gần đây, đang thay đổi. Trước đây, chiến tranh được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau như tính chất, mục đích, quy mô mục tiêu và mức độ, chủ thể tham gia. Tuy nhiên, ngày nay, các cuộc chiến tranh hiếm khi còn là "chiến tranh thông thường" mà thay vào đó là "chiến tranh hủy diệt hàng loạt" sử dụng các loại vũ khí công nghệ cao. Vì vậy, nhận thức đúng về các hình thái chiến tranh và loại hình tác chiến trong tương lai là cực kỳ quan trọng để các quốc gia có đủ phòng bị, chủ động và khoa học trong việc đối phó.
Vũ khí công nghệ cao và tác động biện chứng
Chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao khác với các cuộc chiến trước đây về quy mô, nội dung, hình thức, phương pháp và nguyên lý. Sự xuất hiện của các loại vũ khí công nghệ cao đã ảnh hưởng đến chiến lược, chiến dịch, chiến thuật, kỹ thuật, chỉ huy, vũ khí, chiến trường, hậu phương và xây dựng lực lượng quân sự. Nhiều người cho rằng, chiến tranh tương lai sẽ là cuộc chiến tranh công nghệ cao, chiến tranh thông tin, chiến tranh điện tử và cuộc chiến số hóa. Tuy nhiên, cần nhận thức rằng bản chất của chiến tranh không hề thay đổi. Chiến tranh tương lai về cơ bản là cuộc "chiến tranh tri thức", kết hợp các loại hình, thủ đoạn, phương tiện, lực lượng, vũ khí và trang bị đã có cho đến nay. Nét nổi bật của chiến tranh tương lai là sự kết hợp và chuyển hóa linh hoạt của cả âm mưu, thủ đoạn, phương thức tác chiến và loại hình chiến tranh.
"Nét nổi bật của chiến tranh tương lai là sự kết hợp và chuyển hóa linh hoạt của cả âm mưu, thủ đoạn, phương thức tác chiến và loại hình chiến tranh."
Sự đa dạng của chiến tranh trong tương lai
Trong tương lai, chiến tranh có thể khởi nguồn, diễn biến và kết thúc rất đa dạng, dựa trên nhiều yếu tố như vũ trang, phi vũ trang, bạo loạn, ly khai, lật đổ, xâm lược và nhiều yếu tố khác. Trong hình thái xâm lăng mới "chiến thắng không cần chiến tranh" và chiến lược "diễn biến hòa bình", cách tiếp cận mới này tạo ra nhiều sự phức tạp về vũ khí, phương tiện, phương thức tác chiến và lực lượng tham gia. Các thế lực thù địch có thể sử dụng môi trường thông tin và không gian mạng để tiến hành chiến tranh tâm lý, tuyên truyền, kích động, gây hoang mang, dao động trong nhân dân và làm mất lòng tin vào quân đội. Họ cũng có thể thực hiện tác chiến điện tử và can thiệp vào hệ thống tự động hóa chỉ huy và điều khiển vũ khí. Trong tình huống xảy ra chiến tranh tương lai, các thế lực thù có thể tác chiến theo nhiều kiểu "đa phi" như phi phòng tuyến, phi tiếp xúc, phi đối xứng và phi vũ trang. Do đó, ngoài việc xây dựng sức mạnh tổng hợp của đất nước, việc nghiên cứu và phát triển vũ khí, trang bị công nghệ cao là rất cần thiết.
Tầm quan trọng của yếu tố con người
Thắng lợi trong cuộc chiến tranh không phụ thuộc tỷ lệ thuận với mức độ hiện đại và số lượng vũ khí, trang bị được sử dụng. Thắng lợi đó đến từ sự kết hợp của nhiều yếu tố quyết định, đặc biệt là tinh thần đoàn kết và sự đồng lòng của dân tộc. Mỗi sự phát triển về vũ khí và trang bị công nghệ cao phải luôn được đặt trong mối quan hệ biện chứng với con người. Điều này cũng phù hợp với quan điểm chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về việc nhấn mạnh vai trò của con người trong chiến tranh. Điểm cốt lõi là giữ vững tinh thần cảnh giác, áp dụng nguyên tắc đánh giặc bằng mưu, thắng địch bằng thế và chú trọng đến tạo lực, lập thế, tranh thời và dùng mưu trong tình hình mới. Đấu tranh quân sự vẫn luôn giữ vai trò quan trọng, và các vấn đề liên quan đến vũ khí, trang bị, phương thức và thủ đoạn đang ngày càng đa dạng và linh hoạt, đặc biệt có thể chuyển hóa sang các loại hình chiến tranh phi quân sự. Vì vậy, việc xây dựng lực lượng vũ trang ba thứ quân là hết sức quan trọng, bao gồm lực lượng chủ lực, lực lượng địa phương và lực lượng dân quân tự vệ, và đặt chúng trong mối quan hệ tương tác mật thiết, biện chứng với tư tưởng vũ trang toàn dân. Ngoài ra, việc xây dựng khu vực phòng thủ, kiện toàn và chuyên nghiệp hóa các lực lượng, phòng chống thảm họa thiên tai và sự cố môi trường cũng hết sức cần thiết và có quan hệ tương tác chặt chẽ với nhau.
Kết luận
Việc hiểu rõ về sự tác động của vũ khí công nghệ cao là cực kỳ quan trọng để tiến xa hơn trong nghiên cứu, nhận diện và dự báo về cuộc chiến tranh trong tương lai. Từ đó, chúng ta có thể tìm ra những vấn đề có tính lý luận và thực tiễn, bổ sung vào nền nghệ thuật quân sự Việt Nam. Điều này giúp chúng ta kiên quyết và kiên trì trong việc bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa. Chúng ta cần giữ vững an ninh chính trị, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, an ninh con người, an ninh kinh tế, an ninh mạng và xây dựng xã hội trật tự và kỷ cương. Đồng thời, chúng ta cần chủ động ngăn ngừa các nguy cơ chiến tranh và xung đột từ sớm, từ xa.
