Tập tính học, một trong những kiến thức quan trọng của bộ môn Sinh học. Nhưng bạn đã biết tập tính là gì chưa? Cùng với chúng tôi tìm hiểu chi tiết về nó nhé!
Tập Tính Là Gì?
Tập tính chính là chuỗi phản ứng của động vật trả lời kích thích từ môi trường bên trong hoặc bên ngoài cơ thể. Ví dụ như mèo đuổi chuột, gấu ngủ đông, chim làm tổ... Tập tính có vai trò quan trọng trong đời sống của động vật bởi nó liên quan mật thiết đến sự tồn tại và phát triển nòi giống, đảm bảo cho động vật có thể thích nghi với môi trường sống.
Tập tính làm tổ của chim
Dựa vào nguồn gốc, tập tính được phân chia thành 2 loại như sau:
Tập Tính Bẩm Sinh
Đây là loại tập tính sinh ra đã có, được di truyền từ bố mẹ và là đặc trưng cho loài.
Ví dụ như nhện chăng tơ, ong xây tổ, thú con bú sữa mẹ...
Tập Tính Học Được
Đây là loại tập tính được hình thành trong quá trình sống của cá thể, thông qua hoạt động và rút kinh nghiệm. Tập tính học được chính là một chuỗi phản xạ có điều kiện, không bền vững và có thể thay đổi được.
Ví dụ như khi bị con người đuổi bắt, động vật thường chạy trốn hoặc mèo bắt chuột để làm thức ăn...
Các Hình Thức Học Tập Chủ Yếu Của Động Vật
Quen Nhờn
Đây là hình thức học tập đơn giản nhất, động vật sẽ phớt lờ, không trả lời những kích thích đã lặp lại nhiều lần và không kèm theo sự nguy hiểm.
Ví dụ khi mèo ở gần chó nhiều lần mà không thấy có sự nguy hiểm, nó sẽ không bỏ chạy khi gặp chó nữa.
Quen nhờn - hình thức học tập đơn giản của động vật
In Vết
In vết là hiện tượng mà các con non sẽ đi theo các vật chuyển động mà chúng nhìn thấy lần đầu tiên. Hiện tượng này thường chỉ thấy ở những loài thuộc lớp chim.
Ví dụ như ngỗng xám con đã in vết nhà tập tính học Konrad Lorenz và nó đã đi theo ông.
Điều Kiện Hóa
- Điều kiện hóa đáp ứng: là sự hình thành một mối liên kết mới trong hệ thần kinh trung ương dưới tác động của các kích thích kết hợp một cách đồng thời.
- Điều kiện hóa hành động: Liên kết một hành động với một phần thưởng hoặc là phạt. Sau đó, động vật sẽ chủ động lặp lại hoặc không lặp lại các hành vi đó.
Điều kiện hóa - hình thức học tập của động vật
Học Ngầm
Là kiểu học không có ý thức, không biết rõ là bản thân mình đã học được. Chỉ khi có nhu cầu thì kiến thức đó mới tái hiện để giải quyết những tình huống tương tự.
Ví dụ như thả chuột vào đường đi rồi sau đó cho thức ăn, chuột sẽ biết đi đúng đường đó.
Học Khôn
Đây là kiểu học phối hợp các kinh nghiệm cũ để giải quyết các tình huống mới.
Ví dụ như tinh tinh biết sử dụng que để bắt mối.
Các Dạng Tập Tính Phổ Biến Ở Động Vật
Tập Tính Kiếm Ăn
Thức ăn là yếu tố để nuôi sống động vật, vậy nên chúng cần có những cách thức khác nhau để tìm kiếm thức ăn. Tác nhân kích thích động vật tìm kiếm thức ăn là hình ảnh, âm thanh hay mùi phát ra từ con mồi. Động vật học cách kiếm thức ăn từ bố mẹ trong quá trình lớn lên.
Ví dụ như hải ly đắp đập để bắt cá hay mèo rình mồi...
Tập tính kiếm ăn của động vật
Tập Tính Bảo Vệ Lãnh Thổ
Các loài động vật sử dụng mùi hoặc nước tiểu, phân của mình để đánh dấu lãnh thổ. Chúng có thể chiến đấu rất quyết liệt nếu có đối tượng xâm nhập vào lãnh thổ của mình.
Ví dụ như cầy hương dùng mùi của tuyến thơm để đánh dấu hay chó, mèo, hổ... sử dụng nước tiểu để đánh dấu lãnh thổ.
Tập Tính Sinh Sản
Tập tính sinh sản là tập tính bẩm sinh mang tính bản năng, bao gồm chuỗi các phản xạ phức tạp do kích thích của môi trường bên ngoài hoặc bên trong gây nên hiện tượng chín sinh dục và các tập tính ve vãn, tranh giành con cái, giao phối hay chăm sóc con non... Tập tính sinh sản giúp tạo ra thế hệ sau, duy trì sự tồn tại của loài.
Ví dụ như chim trống sẽ tạo ra một chiếc tổ đẹp, nhảy múa để thu hút sự chú ý của chim mái.
Tập tính sinh sản giúp duy trì nòi giống
Tập Tính Di Cư
Do sự thay đổi của nhiệt độ, độ ẩm, một số loại côn trùng, chim, cá có hiện tượng di cư để tránh rét hoặc là sinh sản. Việc di cư được định hướng nhờ vào vị trí của mặt trăng, mặt trời, các vì sao, địa hình, từ trường, hướng dòng chảy... Tập tính di cư của động vật giúp cho chúng tránh điều kiện môi trường không thuận lợi.
Ví dụ như chim di cư tránh rét, cua đỏ di cư để đẻ trứng, cá hồi vượt đại dương để sinh sản...
Tập Tính Xã Hội
Là tập tính sống bầy đàn, trong đàn có thứ bậc và có tập tính vị tha. Ví dụ như voi sống theo bầy đàn.
Tập tính đóng vai trò hết sức quan trọng, ảnh hưởng đến sự sống còn và thích nghi với môi trường của động vật. Bạn hoàn toàn có thể nhận thấy điều này trong cuộc sống hàng ngày.
