Hình ảnh: Máy khâu đạp chân, Cơ cấu truyền và biến đổi chuyển động
Chuyển động ban đầu có thể biến thành nhiều dạng khác nhau thông qua cơ cấu biến đổi chuyển động. Điều này là cần thiết để các bộ phận của máy có thể hoạt động theo các chuyển động khác nhau. Các bộ phận thường có dạng chuyển động không giống nhau, nhưng được dẫn động từ một chuyển động ban đầu, thường là chuyển động quay.
Biến đổi chuyển động quay thành chuyển động tịnh tiến và ngược lại
Ví dụ về biến đổi chuyển động này là chuyển động của kim máy và chuyển động của bàn đạp. Cơ cấu tay quay - con trượt được sử dụng để biến đổi chuyển động quay thành chuyển động tịnh tiến và ngược lại.
Hình ảnh: Chuyển động tịnh tiến
Cơ cấu tay quay - con trượt bao gồm các bộ phận chính như tay quay, thanh truyền, con trượt và giá đỡ. Con trượt và giá đỡ được nối với nhau bằng khớp tịnh tiến, trong khi các chi tiết khác được nối với nhau bằng khớp quay. Khi tay quay quay quanh trục A, đầu B của thanh truyền sẽ chuyển động tròn làm con trượt chuyển động tịnh tiến trên giá đỡ. Nhờ đó, chuyển động quay của tay quay sẽ biến thành chuyển động tịnh tiến của con trượt. Khi tay quay và thanh truyền cùng nằm trên một đường thẳng, con trượt sẽ đổi hướng chuyển động.
Cơ cấu tay quay - con trượt thường được sử dụng trong các máy khâu đạp chân, máy cưa gỗ, ô tô, máy hơi nước và các máy có động cơ đốt trong.
Biến đổi chuyển động quay thành chuyển động lắc
Hình ảnh: Chuyển động lắc
Cơ cấu tay quay thanh lắc được sử dụng để biến đổi chuyển động quay thành chuyển động lắc. Cấu tạo của cơ cấu này bao gồm tay quay, thanh truyền, thanh lắc và giá đỡ, được nối với nhau bằng các khớp quay. Thanh lắc sẽ chuyển động lắc đi lắc lại khi tay quay quay đều quanh trục A.
Cơ cấu tay quay thanh lắc có thể biến đổi chuyển động lắc thành chuyển động quay của tay quay thông qua chuyển động quay của tay quay và chuyển động lắc của thanh lắc.
Cơ cấu tay quay thanh lắc được sử dụng trong nhiều loại máy như máy dệt, máy khâu đạp chân, xe tự đẩy, và nhiều ứng dụng khác.
Sau khi học xong bài này, chúng ta đã hiểu về cấu tạo, nguyên lý hoạt động và ứng dụng của cơ cấu biến đổi chuyển động. Đây là những kiến thức rất hữu ích trong cuộc sống và giúp chúng ta phát triển sự yêu thích và hứng thú trong học tập.
Câu 1: Kể tên các chuyển động trên chiếc máy khâu đạp chân?
Gợi ý trả lời:
- Chuyển động của bàn đạp: là chuyển động lắc (quay)
- Chuyển động của thanh truyền: là chuyển động tịnh tiến
- Chuyển động của vô lăng: chuyển độn quay
- Chuyển động của kim máy: chuyển động tịnh tiến
Câu 2: Có thể biến đổi chuyển động tịnh tiến của con trượt thành chuyển động quay tròn của tay quay được không? Khi đó cơ cấu hoạt động ra sao?
Gợi ý trả lời: Có thể biến đổi được. Tuy nhiên, trong quá trình chuyển động, khi thanh truyền và tay quay duỗi thẳng hoặc chập nhau, thanh truyền sẽ không dẫn động được tay quay. Những vị trí đó được gọi là điểm chết của cơ cấu. Trong thực tế, tay quay vẫn vượt qua được vị trí chết nhờ vào quán tính của nó và bánh đà gắn liền với nó.
Câu 3: Có thể biến đổi chuyển động tịnh tiến của đai ốc thành chuyển động quay của vít được không? Cơ cấu này thường được dùng trong những máy và thiết bị nào?
Gợi ý trả lời: Có thể biến đổi được. Cơ cấu này được sử dụng nhiều trong máy dệt, máy khâu đạp chân, xe tự đẩy.
Các em hãy tự học và khám phá thêm về những ứng dụng và tác dụng của cơ cấu biến đổi chuyển động trong cuộc sống hàng ngày.
