Bạn đã bao giờ ngắm nhìn những tác phẩm điêu khắc tuyệt đẹp và tự hỏi về ý nghĩa của chúng? Trong nền mỹ thuật Việt Nam, hình tượng thuỷ ba đã tồn tại từ lâu và gắn liền với các giá trị văn hóa và triết học sâu sắc của dân tộc. Trải qua thời gian, hoa văn thủy ba đã được ứng dụng và biến đổi trong các tác phẩm điêu khắc đương đại, tạo nên một nét đẹp vừa truyền thống vừa hiện đại.
Khám phá nghệ thuật điêu khắc và hoa văn thủy ba
Điêu khắc là một loại hình nghệ thuật sử dụng các chất liệu như gỗ, đá, đồng, đất, thạch cao để tạo ra các tác phẩm tồn tại và chiếm chỗ trong không gian thực. Trong phạm vi nghệ thuật điêu khắc, chúng ta sẽ tìm hiểu về hai yếu tố quan trọng là đường nét và hình khối.
Yếu tố đường nét trong điêu khắc không giống với cách vẽ đường nét trong tranh. Đường nét trong điêu khắc gắn liền với việc tạo hình các khối hình, tạo nên những đường cong uốn lượn mềm mại và uyển chuyển. Trên thực tế, trong điêu khắc cổ, những nghệ nhân thường sử dụng đường cong và không sử dụng nhiều đường thẳng.
Yếu tố hình khối trong điêu khắc được biểu thị qua các dạng khối như khối lồi, khối lõm, khối mềm, khối cứng, khối tĩnh, khối động. Mỗi dạng khối mang lại cảm giác khác nhau và chúng có thể được sử dụng để biểu thị ý nghĩa và tạo nên vẻ đẹp của tác phẩm.
Hoa văn thủy ba trong nghệ thuật điêu khắc cổ Việt Nam
Trong văn hóa Việt Nam, thuỷ ba có ý nghĩa của sự sống, là khởi nguồn của mọi nguồn năng lượng và phản ánh sự luân chuyển không ngừng của sự sống. Trong nghệ thuật điêu khắc cổ, hoa văn thủy ba được biểu thị qua các hình nấm, núi, sin, sóng bạc đầu, cột thủy và có nhiều dạng thức khác nhau.
Trong thời Lý và Trần, hoa văn thủy ba thường xuất hiện trên các công trình như chùa, tượng đài và có nhiều biến thể trong cách thể hiện hình dạng và chi tiết trang trí. Với những đường nét mềm mại và hài hòa, hoa văn thủy ba trên các tác phẩm mang đến vẻ đẹp và ý nghĩa truyền thống đầy sức mạnh và sự phát triển.
Công trình điêu khắc đương đại và hoa văn thủy ba
Trên hành trình phát triển của nghệ thuật điêu khắc đương đại, hoa văn thủy ba vẫn giữ được cốt cách của hoa văn cổ, nhưng được cách điệu và biến đổi để phù hợp với xu hướng hiện đại. Trong các tượng đài đương đại, hoa văn thủy ba thường xuất hiện dưới hình thức của những đường cong và cung sóng, mang lại sự cân đối và hài hòa cho tác phẩm.
Các tượng đài như tượng đài Ngô Quyền ở Hải Phòng, tượng đài nữ tướng Lê Chân ở Hải Phòng và tượng đài Lý Thái Tổ ở Hà Nội là những ví dụ tốt cho việc ứng dụng hoa văn thủy ba trong nghệ thuật điêu khắc đương đại. Thủy ba trang trí trên các bệ đài và trước tượng đài tạo nên một cảm giác hài hòa và tuyệt đẹp.
Ý nghĩa văn hóa và triết học của hoa văn thủy ba
Hoa văn thủy ba mang trong mình ý nghĩa văn hóa và triết học sâu sắc. Từ triết học phương Đông, hoa văn thủy ba biểu thị sự thống nhất giữa con người và vũ trụ, với con người chỉ là một tiểu vũ trụ. Nước là nguồn gốc tạo ra sự sống và nó luôn được truyền thống và trân trọng qua các nghi lễ và tín ngưỡng.
Hình tượng sóng nước trong hoa văn thủy ba được sử dụng để biểu thị nước và mang trong mình ý nghĩa của sự sống và phát triển. Các đường lượn sóng mềm mại trên các tác phẩm điêu khắc tạo nên cảm giác hài hòa và tạo điểm nhấn cho vẻ đẹp tổng thể.
Kết luận
Hoa văn thủy ba là một yếu tố quan trọng trong nghệ thuật điêu khắc cổ Việt Nam và vẫn tiếp tục tồn tại trong nghệ thuật điêu khắc đương đại. Với ý nghĩa văn hóa và triết học sâu sắc, hoa văn thủy ba tạo nên một nét đẹp độc đáo và mang lại sự cân đối và hài hòa cho các tác phẩm điêu khắc.
Hãy cùng chiêm ngưỡng những tác phẩm điêu khắc đương đại và tìm hiểu thêm về hoa văn thủy ba để khám phá thêm vẻ đẹp và ý nghĩa mà chúng mang lại trong nền nghệ thuật Việt Nam.
Tài liệu tham khảo:
- Trần Tiểu Lâm, Phạm Thị Chỉnh, (2008) Giáo trình Mỹ thuật học, Nxb Đại học Sư phạm
- Phạm Thị Ngọc Anh (2017), “Hình tượng văn Thủy ba trong mỹ thuật cổ Việt Nam và các ứng dụng trên sản phẩm mỹ thuật tạo hình hiện đại”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ tập 167, số 07, Đại học Thái Nguyên
- Nguyễn Du Chi (2003), Hoa văn Việt Nam, Nxb Mỹ thuật Việt Nam
- Chu Quang Trứ, (2012) Mỹ thuật Lý - Trần, Mỹ thuật Phật giáo, Nxb Mỹ thuật
